Gen tedavisinde ilk kez Hunter sendromu hastası bir çocuk iyileşme belirtileri gösteriyor

Üç yaşındaki bir çocuğun nadir görülen ve ağır sonuçları olan Hunter sendromu semptomları, alanında bir ilk olan bir gen tedavisiyle duraklatıldı.

Oliver Chu’nun Hunter sendromu veya MPSII adı verilen kalıtsal hastalığı, hem beyinde hem de vücutta ağır hasara yol açan bir rahatsızlık.

Neredeyse tamamen erkeklerde rastlanıyor.

En ağır vakalarda bu sendrom insanların 20 yaşına ulaşmadan ölümüne yol açıyor.

Belirtileri nedeniyle bu hastalık “çocukluk bunaması” olarak da anılıyor.

Çığır açıcı tedavi için seçilen Oliver, hatalı bir gen nedeniyle hücrelerini sağlıklı tutabilmek için gerekli bir enzimi üretemiyordu.

İngiltere’nin Manchester kentindeki doktorlar, Oliver’ı iyileştirmek için çocuğun hücrelerini gen tedavisiyle değiştirdi.

BBC’ye konuşan tedavinin araştırma ekibi direktörlerinden Prof. Simon Jones, “Oliver gibi bir çocuğun iyileşmesini görmek 20 yıldır hayalimdi, bu çok heyecan verici bir şey” dedi.

ABD’nin California eyaletinde yaşayan Oliver Chu, bu tedavinin uygulanacağı beş çocuktan ilkiydi.

Tedavinin üzerinden geçen yaklaşık bir yılda, Oliver’ın gelişimi normalleşmeye başladı.

Annesi Jingru, “Bundan her bahsettiğimde gözlerim doluyor çünkü bu inanılmaz bir şey” diyor.

BBC, Oliver’ın hikayesini ve İngiltere’deki bilim insanlarının alanında öncü bu tedaviyi geliştirme sürecini bir yıldan uzun süredir takip etti.

Kök hücrenin çıkarılması – Aralık 2024

Oliver ve babasıyla ilk defa Aralık 2024’te, Manchester Kraliyet Çocuk Hastanesi’ndeki klinik araştırma bölümünde tanıştık.

Nisan 2024’te Hunter sendromu teşhisi koyulduktan sonra Oliver’ın hayatı hastane ziyaretleriyle geçmeye başlamıştı. Tıpkı aynı hastalığa sahip ağabeyi Skyler gibi.

Skyler gelişim ve konuşmasında gecikmeler göstermiş fakat bu Covid’e bağlanmıştı.

Ricky, teşhisin ilk koyulduğu an yaşadığı şoku şöyle anlatıyor:

“Doktorun ilk söylediği şey ‘Sakın gidip internette bunu araştırmayın çünkü karşınıza en kötü örnekler çıkar ve ümidinizi tamamen kaybedersiniz’ oldu.

“Ama tabii ki herkes gibi ben de araştırdım ve ‘Aman tanrım, çocuklarım bu hale mi gelecek’ dedim.”

İki çocuk da sağlıklı doğmuştu fakat iki yaş civarında ilk belirtileri göstermeye başladılar.

Belirtiler kişiden kişiye göre değişiyor ve dış görünümde değişme, kol ve bacaklarda esneklik kaybı ve boy uzamasının yavaşlamasını içeriyor.

Kalp, karaciğer, kemik ve eklemlere de hasar veriyor. En ağır vakalarda ciddi zeka geriliği ve önü alınamayan bilişsel gerilemeye yol açabiliyor.

Hunter sendromu neredeyse sadece erkeklerde görülüyor.

Son derece nadir olan bu hastalığın doğan her 100 bin erkekten birini etkilediği tahmin ediliyor.

Bu hastalığın mevcut tek ilacı Elaprase hastalığın yalnızca ilerlemesini yavaşlatabiliyor.

İlacın hasta başına maliyeti ise yıllık 300 bin sterlini buluyor.

Kan-beyin bariyerini aşamayan bu ilaç, bilişsel gerilemeyi durdurmaya yardımcı olamıyor.

Oliver’in hücreleri değiştiriliyor

Hastanede yeni tedavisi için makineye bağlanan Oliver’dan tedavide kullanılacak bazı hücreleri alınıyor.

Danışman pediyatrik hematolog Dr. Claire Horgan, “Bu makine kanı alıyor ve belli bir tür kök hücreyi çıkarıp kanı geri veriyor. Kök hücre ise daha sonra laboratuvara gönderiliyor” diyerek süreci anlatıyor.

Hunter sendromunda, genetik bir hata nedeniyle hücreler, iduronat-2-sülfataz (IDS) adlı enzimini sentezleyemiyor.

Bu enzim, dokularda ve organlarda biriken büyük şeker moleküllerini parçalayabilmek için kritik bir öneme sahip.

Bilim insanları IDS üretimi için eksik olan geni, zararsız hale getirilmiş ve genetik bilgileri çıkarılmış bir virüsün içine yerleştiriyor.

Bu yöntem daha önce bir diğer nadir genetik hastalık olan MLD’nin tedavisinde de kullanılmıştı.

Oliver’ın hücreleri Londra’daki Great Ormond Street Hastanesi’ne gönderildi.

Hastanenin Hücre ve Gen Tedavisi Servisi’nden Dr. Karen Buckland, “Virüsün mekanik yapısını bu genin kopyalarını kök hücrelere yerleştirmek için kullanıyoruz” diyor ve ekliyor:

“Bunları Oliver’a geri verdiğimizde iliğine girmeli ve yeni beyaz kan hücreleri üretmeli. Bunlar da vücudunda eksik olan enzimi üretebilmeli.”

Yeterince enzimin beynine ulaşacağından emin olmak için bilim insanları bu geni modifiye ediyor ve böylece kan-beyin bariyerini daha kolay aşabilmesini umuyor.

Hücreler geri vücuda veriliyor – Şubat 2025

Oliver’la daha sonra Royal Manchester Çocuk Hastanesi’ndeki klinik araştırma bölümünde yeniden buluşuyoruz.

Araştırma ekibinden bir sağlık görevlisi, üzerinde tıbbi düzeltme yapılan kök hücrelerinin dondurulduğu metal kriyoprezervasyon tankını açarken bir beklenti havası var.

Küçük, şeffaf bir infüzyon torbası çıkarılıp sıvı dolu bir tepside yavaşça vücut sıcaklığına getiriliyor.

Birkaç kontrolün ardından, hemşire yaklaşık 125 milyon tıbbi düzenleme yapılmış kök hücreyi içeren berrak sıvıyı bir şırıngaya çekiyor.

Annesi, Oliver’ı kollarında sabit tutarken, 10 dakikada işlem tamamlanıyor.

Bir saat sonra, aynı miktarda ikinci bir infüzyon yapılıyor.

Arka plandaki araştırma süreci ve ağır bir hastalığın tek seferlik bir tedaviyle durdurma çabası, uygulamanın hızıyla tezat gibi.

Birkaç gün sonra Oliver ve Jingru Kaliforniya’ya geri dönüyor. Şimdi aile ve sağlık ekibi, gen tedavisinin işe yarayıp yaramadığını görmek için beklemek zorunda.

İyileşmenin ilk belirtileri – Mayıs 2025

Oliver, Mayıs ayında gen tedavisinin işe yarayıp yaramadığını görmek amacıyla yapılacak kritik testler için Manchester’a geri döndü.

Bu sefer tüm aile birlikte.

Manchester’ın merkezindeki bir parkta buluştuğumuzda, her şeyin daha iyi olduğu hemen anlaşılıyor.

Oliver, onu daha önce gördüğümden daha hareketli ve meraklı.

Babası Ricky çok heyecanlı:

“Gerçekten iyi gidiyor. Konuşmasında ve hareket kabiliyetinde ilerleme kaydettiğini gördük. Sadece üç ayda olgunlaştı.”

Daha büyük haber ise Oliver’ın eksik enzim takviyesi için haftada bir girmek zorunda olduğu infüzyondan kurtulmuş olması.

Jingru, “İnsanlara, Oliver’ın artık kendi enzimlerini ürettiğini her söylediğimde, kendimi çimdiklemek istiyorum” diyor.

“Her konuştuğumuzda ağlamak istiyorum çünkü bu inanılmaz” diye devam ediyor.

Anne ve babası Oliver’ın tedavi öncesine göre “çok farklı” olduğunu, “çok” konuştuğunu ve diğer çocuklarla daha fazla etkileşim kurduğunu söylüyor.

Baba Ricky, büyük oğlunun da benzer tedaviyi alabilmesini umduğunu söylüyor.

Başlangıçta Oliver’ın test aşamasındaki tedavi için yaşının geçtiği düşünülüyordu. Çünkü hali hazırda oluşmuş hasar bu tedaviyle geri döndüremiyordu.

Ancak yapılan testler küçük çocuğun henüz büyük ölçüde etkilenmediğini gösterdi.

Babası Ricky, büyük oğlunun konuşma ve motor becerilerinde duraksamalar olduğunu anlatıyor.

Hastalığın beynine ulaşmasını engellemek için bir infüzyon tedavisi gördüğünü söylüyor.

‘Sonsuza kadar minnettarız’

Oliver, takip testleri için her üç ayda bir birkaç gün Manchester’a dönüyor.

Ağustos sonlarında yapılan ileri kontroller, gen tedavisinin işe yaradığını gösterdi.

Tedavinin üzerinden dokuz ay geçti ve belirtiler Oliver’da görünür bir iyileşmeye işaret ediyor.

Oliver’ın beyaz sakalı nedeniyle Noel Baba dediği Prof. Jones, keyifle, “Nakilden önce Ollie hiç enzim üretmiyordu ve şimdi normalden yüzlerce kat fazla üretiyor” diyor.

“Ama daha da önemlisi, geliştiğini, öğrendiğini, yeni kelimeler ve beceriler edindiğini ve çok daha kolay hareket ettiğini görebiliyoruz” diye iyileşmeyi anlatıyor.

Ancak Prof. Jones halen temkinli ve “Dikkatli olmalı ve tüm bunların heyecanına kapılmamalıyız, ancak şu anda her şey olabileceğince iyi” diyor.

ABD, Avrupa ve Avustralya kıtalarından beş erkek çocuk bu deneme tedavisine alındı.

Bu erkek çocuklar en az iki yıl boyunca takip edilecek.

Denemenin başarısı kayıt altına alındığında, hastane ve üniversite tedaviyi lisanslamak için başka bir biyoteknoloji firmasıyla ortaklık kurmayı umuyor.

Prof. Jones, aynı gen tedavisi yaklaşımının diğer gen bozukluklarına da uygulandığını söylüyor.

Manchester’da MPS tip 1 veya Hurler sendromu ve MPS tip 3 veya Sanfilippo sendromu için benzer tedaviler deneniyor.

Ricky ve Jingru çifti, Oliver’ın denemeye katılmasına izin verdikleri için Manchester ekibine “sonsuza dek minnettar” olduklarını söylüyorlar.

Kaynak: Haberler