ABD-Ukrayna görüşmesinin perde arkası: ‘Top artık Rusya’da’

BBC Diplomasi muhabiri Paul Adams, Cidde’deki görüşmelerden öne çıkan detayları analiz etti:

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio’nun deyişiyle “Topun artık Rusya’da olması” önemli bir an.

ABD ve Ukrayna’nın ortak açıklamasında belki de en önemli nokta, “ABD’nin, barışın gelmesi için Rusya’nın tavrının kilit rolde olacağı konusunda Moskova’yla iletişime geçeceği” ifadesi.

Geçtiğimiz haftalarda Donald Trump’ın Ukrayna’dan ne beklediğini ve Beyaz Saray’ın ne kadar “dobra” davranabileceğini yeterince gördük. Şimdi görünen o ki sıra Rusya’nın niyetinin kamuoyu karşısında test edilmesine geldi.

Donald Trump’ın Vladimir Putin ile münasabeti şimdiye kadar belirsizliklerle dolu oldu. Zelenski’ye uygulanan baskıyı dengeleme doğrultusunda net bir sinyal verilmiş değil. Salı günkü ABD-Ukrayna açıklaması da Trump’ın Zelenskiy’e yönelik tavrının aniden değiştiğini göstermiyor. Yıllara dayalı, karşılıklı bir güvensizlik var.

Öte yandan Beyaz Saray’daki sert karşılaşmanın yarattığı yakışıksız ortamın, gerçek barış sürecinin başlamasıyla dağılmakta olduğu söylenebilir. ABD’nin Ukrayna’yla istihbarat paylaşımı ve güvenlik desteğinin birkaç günlük duraklama sonrası yeniden başlaması, Rusya üzerindeki baskıyı artırabilir.

Henüz yolun başındayız, anlaşmanın detaylarının büyük kısmı müzakerelerle netleşecek. Açıklama Ukrayna’nın uzun erimli güvenlik beklentileriyle ilgili ve savaşa son vermek üzere genel vurgulara sahip. Ancak son paragraftaki ifadeler, Washington’ın Ukrayna’daki minerallerle ilgili görüşünü yansıtıyor. Buna göre güvenliği sağlamanın yolu, Kiev’in beklediği askeri güvencelerden ziyade, tartışmalı değerli maden ve mineral anlaşmasından geçiyor.

Tamamen ticari bir düzenleme olan mineral anlaşmasının Rusya’nın düşmanca hamlelerini önlemekte nasıl iş göreceği konusu, aydınlatılmayı bekliyor.

Açıklama ayrıca Ukrayna heyetinin, “Avrupalı ortakların da barış sürecine dahil edilmesi” vurgusunu içeriyor, ancak Washington’ın bu konudaki görüşüne yer verilmemiş.

Suudi Arabistan’daki bu toplantı, sallantılı geçen son günlerin ardından bir “sıfırlama” işlevi görebilir. Ancak ABD ve Ukrayna’nın bundan sonrası için tamamen aynı noktada olduğu anlamına gelmiyor.

Eğer Zelenski bundan sonrası için şüphe duyarsa, geleneksel diplomatik kalıpları çok da umursamayan gelgitli bir Amerikan başkanıyla yüzleşeceğini artık biliyor. Topu Rusya’nın sahasında tutmak için elinden geleni yapacak, ancak topun yine kendi sahasına gelebileceğinin de farkında olacak.

CİDDE’DEKİ GÖRÜŞME SONRASI NELER YAŞANDI?

Ukrayna, ABD ile yapılan görüşmelerde, hemen devreye girecek şekilde 30 günlük bir ateşkesi kabul etmeye hazır olduğunu açıkladı. ABD heyetine başkanlık eden Dışişleri Bakanı Marco Rubio bu gelişme sonrası “topun Rusya’da olduğunu” söyledi.

Donald Trump, bu gelişme sonrası Zelenski’yi tekrar Beyaz Saray’a davet etmeye açık olduğunu söyledi.

Trump sözlerinin devamında “Umarım Başkan Putin de (ateşkesi) kabul edecek” dedi.

Taraflar Suudi Arabistan’ın başkenti Cidde’de süren sekiz saatlik bir görüşme maratonu sonrası bu noktaya ulaştı.

Buna göre Ukrayna, Rusya’nın da kabulü halinde, ABD’nin 30 günlük ateşkes teklifini kabul edeceğini taahhüt etti.

Gelişme sonrası konuşan Dışişleri Bakanı Rubio, Rusların da ateşkes teklifini kabul etmelerini umduğunu söyledi.

Marco Rubio, Moskova’nın ateşkesi kabul etmemesi olasılığına ilişkin soruya, “Maalesef burada barışa engel olan şeyin ne olduğunu öğreneceğiz” yanıtını verdi.

Anlaşma sonrası açıklama yapan Zelenskiy de “Rusya’yı ikna etmek ABD’ye kaldı” mesajı verdi.