Ekonomideki sorunlar ve dijitalleşmenin getirdiği kolaylıklar garanti arayışını etkiledi: ‘Para’ vermeyi düşünen ‘rapor’ almayı çoğalttı!

Finansal ve ticari ilişkilerin her geçen gün daha karmaşık hale gelmesi, bu ilişkilerle ilgili teminat arayışının da artmasına neden oluyor. Ekonomide yaşanan sorunlar da bu ihtiyacı çarpıcı şekilde öne çıkarıyor. Dijital sistemler ise bu sürece her gün yeni kolaylıklar katıyor. Bu durum, riskli finansal işlemleri takip etmesi için kurulan Kredi Kayıt Bürosu’nun (KKB) faaliyet sonuçlarına da yansıdı. Bunlara özellikle son beş yıl üzerinden bakmak ise daha çarpıcı ayrıntılar ortaya koyuyor.

5 YILDA YÜZDE 384

KKB’nin güncel raporuna göre 2024’te, tüketicilerin kredi gibi borçlarla ilgili ödeme alışkanlıklarını geçmiş verilerle ortaya koyan “bireysel kredi notu”ndan, 2023’e kıyasla yüzde 16.4, 2020’ye kıyasla yüzde 187 artışla 1 milyar 513 milyon adet üretildi. Yine, ilk kez kredi kartı kullanmaya başlayan bir kişinin, tüm bankalardan sahip olabileceği kartların toplam limiti için kullanılan “limit kontrol sistemi sorgulama sayısı”, yıllık yüzde 5.2, 5 yıllık yüzde 232 artışla 874 milyon adet oldu. Bunların yanında temelde ticari kredilerle ilgili bilgiler içeren “kurumsal büro sorgulama sayısı” yıllık yüzde 24.7, 5 yıllık yüzde 197 artışla 217 milyon adede çıktı. “Bireysel büro sorgulama sayısı (KRS)” da yıllık yüzde 15.2, 5 yıllık yüzde 162 artışla 1 milyar 650 milyon adede çıktı. Yine bir kişinin aynı gün içerisinde banka ve finans kurumlarından kredibilitesinin üzerinde kredi kullanmasının önüne geçilmesi amacıyla kullanılan “kredi anlık paylaşım servisi” sorgusu yıllık yüzde 34.3, 5 yıllık yüzde 384 artışla 1 milyar 92 milyon adede ulaştı. Buna karşın olası risklerin daha iyi tahmin edilmesine yardımcı olmak amacıyla geliştirilen skor bazlı bir risk endeksi olan “bireysel borçluluk endeksi sorgusu” yıllık yüzde 13.3 düşüş, 5 yıllık yüzde 39 artışla 216 milyon adet oldu.

ÇEK VERİSİ ‘KARIŞIK’

Öte yandan KKB bünyesindeki Findeks’in sonuçları kapsamında, 2023’ten 2024’e “çek raporu sorgu adedi” 187 binden 1 milyon 215 bine, “karekodlu çek raporu” yaklaşık 1.4 milyondan 9.5 milyona çıktı. Bu hızlı yükselişin nedenlerini sorduğumuz KKB, önce iletişim ajansı üzerinden 2024 verisinin 10 yıllık kümülatif (birikimli) rakamları gösterdiğini belirtirken daha sonra raporun ilgili bölümünü yenileyerek “Yukarıda yer alan rakamlar, Findeks’in 10. yılı kapsamında kümülatif olarak belirtilmiştir” notu düştü. Ancak aynı bölümde verilerin tümüne atıfla “Güvenin 10. yılında 8 milyon kullanıcıya eriştik. 150 milyon rapor ürettik” ifadesi var. Yine, örneğin 2021’de karekodlu çek raporu sayısı 9.3 milyondu. Ayrıca TBB Risk Merkezi’ne göre geçen yıl bankalara 17.2 milyon adet çek ibraz edildi.