Cihangir: Bir Yalnızlık Cumhuriyeti

TRT’nin dijital platformu Tabii’de yayınlanan Cihangir Cumhuriyeti beklendiği gibi tartışmaları da beraberinde getirdi. Çekimleri 1 yıl kadar önce yapılan ve post prodüksiyon çalışmaları sonrası geçtiğimiz günlerde yayınlanan dizi, Cihangir’de yaşayan sinemacıları odağına alıyor. Bohem hayat tarzı içerisinde kendisine çıkış bulamayan entelektüel insanların hikayelerine odaklanan dizi 10 bölümden oluşuyor.

Senaryosunu Akın Aksu’nun kaleme aldığı diziyi Mustafa Kara yönetiyor. Kara’yı, ulusal ve uluslararası çok sayıda ödül alan Kalandar Soğuğu filmi ile tanıyoruz. Akın Aksu’nun ise Nuri Bilgce Ceylan’ın son 2 filminin senaryosunda ismi var. Dizide başrol oyuncuları Tuba Ünsal, Kaan Taşaner, Ali İpin, Serhat Tutumluer, Seda Akman, Özlem Conker, Sema Şimşek, Serkan Ercan, Ozan Çelik, Nazan Diper, Ege Aydan, Selen Uçer ve Sinan Albayrak… Yapımcı ise İbrahim Elma…

Tartışmaların merkezinde, Cihangir’de ikamet eden ve ülkenin entelektüel camiasının seküler-sol yanını temsil eden karakterlerin olumsuz gösterildiği iddiası var. Evet, dizide ele alınan meseleler ve bunu taşıyan karakterler eliyle Cihangir’in temsil ettiği dünya görüşü eleştiriliyor. Bütün karakterlerin ortak özelliği yalnız olmaları.

İşinde başarılı fekat yalnızlıktan kurtulamayan bir küratör, tanınan bir oyuncu olmasına rağmen çocukluk travması sebebiyle bir türlü mutluluğu bulamayan şöhret sahibi biri, hiçbir şeyi beğenmeyen ve bununla birlikte ifşa peşinde koşan yayıncı, kadın meselesini kullanarak filmine prim sağlamaya çalışan yönetmen ve kişisel bağlantıları sayesinde uluslararası festivallere etki edebilen, sektördeki tekelleşme ve kliklere atıf yapıldığını tahmin ettiğimiz bir sinemacı kadın ile muhafazakar cenahtan ayrılıp yeni mahallesinde kendini kabul ettirmeye çalışan bir yazar… Karakterlerin hepsi birbirinden tanıdık. Ayşe Barım başta olmak üzere birçok yönetmen ve yazarın adı zihnimizde dolaşıyor.

Başrollerden Ali İpin’in de (Nedim karakteri) söylediği gibi uzun bir sanat sineması izliyoruz. Elbette bu bir tercih. Yönetmen Mustafa Kara’nın tarzını bilenler için şaşılacak bir şey yok. Ancak arthouse sinema yaptığını bildiğimiz birçok yönetmenin dijitale dizi ve film yaparken kendi tarzlarından nasıl uzaklaştıklarını bildiğimizden Kara’nın sadık kaldığı ve tercih ettiği bu üsluba saygı duyuyoruz.

“Uzun bir sanat filmi yapmak” kolay değil. Tabii’de şimdiye kadar böyle bir çalışma da yer almadığını düşününce daha da önem kazanıyor dizi. Senaryodan kurguya kadar da bu tavır kendini hissettiriyor. Lakin dizinin daha izlenir hale gelmesi, belki daha çok kişiye hitap etmesi adına olsa gerek, senaryoda ya da kurguda boşluklar hissediliyor. Veya boşluk olarak hissettiğiniz şeyler fazlalıklar da olabilir. Erken kesildiği hissi uyandıran sahneler, izah talep eden karakter soruları ve benzeri hususlar dizinin zayıf karnı.

Oyunculuklar konusunda ciddi bir işaretten bahsetmek mümkün değil. Her biri kendini ispat etmiş oyuncuların tek tek ya da bütün olarak performanslarının ışıl ışıl olduğunu söylemek zor. Serhat Tutumluer ve Ozan Çelik’i biraz ayrı tutmak lazım. Sahici ve karakteri hissettiren oyunculukları ön plana çıkıyor.

Dizinin en çok tartışıldığı konuyu netleştirmek gerek…

Öncelikle kimse bu dizide anlatılanların yaşanmadığını söyleyemez. Karakterler gayet gerçek ve yaşıyor. Eskiyi anlattığına dair iddialar asılsız. Zira sektörde tekelleşme hep vardı ve bundan sonra da olacak. Sadece el değiştirebilir. Yalnızlık ise modern insanın yoldaşı… Zaten ‘Cihangir Sinemacıları’ da hep bunu anlatır filmlerinde.

Hatta ele aldığı konulara dair sertleşmemek adına bazı cümlelerin tamamlanmadığı hissi oluşuyor. Zira Cihangir sakinlerinin ciddi kısmının eleştirilen zihin yapısında olduğunu herkes kabul eder sanırım. Tabi ki herkes itham edilemez. Zaten dizinin son iki bölümünde de “anlamaya çalışmak” niyeti kendini gösteriyor. Olumsuzlanan bütün karakterlerin tavırlarının temelinde duygusal boşluk yer alıyor. Yani aslına bakarsanız dizide daha çok ‘ayna tutma’ niyeti var.

Netice olarak Cihangir Cumhuriyeti dizisi memleketin sol-seküler sanatçısını eleştiriyor. Büyütecek bir mesele yok aslında. Ama bugüne kadar böylesi geniş çaplı bir yorum izleyici ile buluşmadığı için kıyamet kopuyor.

Tabi ki kültürel iktidar tartışması da yeniden alevleniyor. Bu konuda da şunu söylemek lazım; bir dizi ile kültürel iktidar sallanmaz. Evet, böylesi bir çalışma bazı taşların yerinden oynadığının göstergesi. Lakin bir çözüm oluşturmak ya da çare göstermek gibi bir iddiası yok dizinin. Senaryodan oyunculuğa kadar çok katmanlı yapısı ile diziyi bir esere olarak konuşmak yerine bu tartışmaları yükseltmek esere haksızlık olabilir.