Almanya seçimleri hakkında bilinmesi gerekenler: Yeni Şansölye kim olacak?

Anketlere göre Friedrich Merz liderliğinde ilerleyen ve Almanya’nın iki büyük muhafazakâr merkez sağ partisi, Hristiyan Demokrat Birliği ve Hristiyan Sosyal Birliği‘ni (CDU/CSU) bir araya getiren ittifak, yüzde 29 oy oranıyla önde gidiyor ve Başbakan Olaf Scholz’un Sosyal Demokrat Partisi’ni (SPD) yaklaşık 14 puan geride bırakıyor. Ancak Merz’in parlamentoda mutlak çoğunluğu sağlaması beklenmiyor.

Son Forsa Enstitüsü anketine göre aşırı sağcı Almanya için Alternatif (AfD) partisi yüzde 21 oy oranına ulaşarak ülkenin ikinci en güçlü siyasi gücü haline geldi. Ancak göçmen karşıtı politikalar izleyen bu partinin iktidara gelme şansı yok çünkü diğer tüm partiler AfD ile koalisyon yapmayı reddediyor.

Analistler, en olası hükümet senaryosunun Hristiyan Demokratlar ve Sosyal Demokratlar arasında bir koalisyon olacağını öngörse de, kararsız seçmenlerin fazlalığı ve Almanya’nın karmaşık seçim sistemi nedeniyle parlamentodaki sandalye dağılımı belirsizliğini koruyor.

Friedrich Merz

KİMLER OY KULLANIYOR?

Resmi verilere göre 59 milyondan fazla Alman vatandaşı oy kullanma hakkına sahip. Bunlar arasında 2,3 milyon kişi ilk kez oy kullanacak. Almanya’daki seçmen profili yaşlı nüfusa eğilimli; seçmenlerin yüzde 42’si 60 yaş ve üzerindeyken, 30 yaş altı seçmen oranı sadece yüzde 13.

7 milyondan fazla göçmen kökenli seçmen bulunuyor ve bunların 1 milyondan fazlası Türk kökenli Alman vatandaşlarından oluşuyor.

Geçmiş seçimlerde, yaşlı seçmenler daha yüksek bir katılım gösterirken, gençler ve göçmen kökenliler arasında katılım oranı daha düşük oldu. 2021 genel seçimlerinde katılım yüzde 76,6 olarak gerçekleşirken, 2024 Avrupa Parlamentosu seçimlerinde bu oran yüzde 64,8’e düştü.

ALMANYA’DA SEÇİM SİSTEMİ NASIL İŞLİYOR?

Almanya’da başbakan doğrudan halk tarafından değil, parlamento üyeleri tarafından seçiliyor. Seçmenler, yeni parlamento üyelerini belirleyerek, dolaylı olarak başbakanın kim olacağını tayin ediyor.

Eğer bir parti parlamentoda çoğunluğu elde ederse ya da mutlak çoğunluğa sahip bir koalisyon kurarsa, o partinin adayı başbakan oluyor.

Almanya, karma bir seçim sistemi kullanıyor. Her seçmen iki oy hakkına sahip: İlk oy ile kendi bölgesini temsil edecek bir milletvekilini seçerken, ikinci oy ile bir siyasi partiye destek veriyor. Partilerin parlamentoda kaç sandalye kazanacağını esas olarak bu ikinci oy belirliyor.

Bir partinin parlamentoya girebilmesi için ya toplam oyların en az yüzde 5’ini alması ya da en az üç doğrudan milletvekilliği kazanması gerekiyor. Bu baraj, parlamentonun aşırı parçalanmasını engellemek için uygulanıyor.

Alman Parlamentosu (Bundestag)

BAŞLICA PARTİLER HANGİLERİ?

Bu seçimde 630 sandalyelik parlamento için toplam 4 bin 506 aday yarışıyor. Kadın aday oranı bir önceki seçime kıyasla bir puan düşerek yüzde 32’ye geriledi (2021’de yüzde 33’tü).

Seçime katılan 29 siyasi partiden yalnızca altısı, parlamentoya girebilmek için gereken yüzde 5 barajını aşabilecek gibi görünüyor.

Bu partiler şu şekilde:

• Hristiyan Demokratlar (CDU/CSU)
• Sosyal Demokratlar (SPD)
• Aşırı sağcı AfD
• Yeşiller Partisi
• Sol Parti (Die Linke)
• Liberal Hür Demokratlar (FDP)

Yeni kurulan sol popülist BSW partisi ve FDP’nin yüzde 5 barajında seyretmesi, parlamentodaki güç dengeleri açısından kritik bir faktör olabilir. Eğer bu iki parti barajı aşarsa, Merz’in koalisyon kurma süreci daha karmaşık hale gelebilir.

YENİ BAŞKAN KİM OLACAK?

Kamu yayıncısı ZDF tarafından yapılan son ankete göre, CDU/CSU’nun başbakan adayı Friedrich Merz, mevcut Başbakan Scholz’dan daha fazla halk desteğine sahip.

Ankete katılanların yüzde 32’si Merz’i başbakan olarak görmek isterken, Scholz’u destekleyenlerin oranı yüzde 18’de kaldı. Yeşiller’in adayı Robert Habeck yüzde 21 ile Scholz’un önünde yer alırken, AfD’nin eş başkanı ve başbakan adayı Alice Weidel yüzde 14 oranında destek aldı.

Alice Weidel

HRİSTİYAN DEMOKRATLAR (CDU/CSU) NE VADEDİYOR?

• Merz, seçim kampanyasını Almanya’nın ekonomik sorunları ve göç meselesi üzerine kurdu.
• Avrupa’nın en büyük ekonomisini canlandırmak için şirketlere yönelik vergileri düşürme, ucuz enerji sağlama ve dijitalleşmeye öncülük edecek bir dijital bakanlık kurma vaatlerinde bulunuyor.
• Göç konusunda ise sınır kontrollerini kalıcı hale getirme ve yasa dışı göçü azaltma sözü veriyor. Ayrıca, sığınma başvurusu reddedilenlerin sınır dışı işlemlerini hızlandıracağını belirtiyor.
• Merz, kadın seçmenler arasında düşük destek görüyor ve gençler arasında popülerliği sadece yüzde 13 seviyesinde. Doğu Almanya’da ise AfD’nin güçlü olduğu bölgelerde desteği oldukça düşük.

SOSYAL DEMOKRATLAR (SPD) NE VADEDİYOR?

• Başbakan Scholz, Merz’in aşırı sağcı seçmenlere yönelik popülist söylemlerini eleştirerek, SPD’nin ekonomik büyüme ve sosyal adalet üzerine kurulu bir program sunduğunu vurguluyor.
• Scholz’un seçim vaatleri arasında asgari ücreti 2026 itibarıyla saatlik 15 avroya yükseltmek, milyonlarca işçiye vergi indirimi sağlamak ve temel gıdalar üzerindeki KDV’yi düşürmek yer alıyor.
• Dış politikada Scholz, Ukrayna’ya destek vermeye devam ederken, Almanya’nın doğrudan savaşa dahil olmaması gerektiğini savunuyor ve uzun menzilli Taurus füzelerinin Ukrayna’ya verilmesine karşı çıkıyor.

YEŞİLLER NE VADEDİYOR?

• Yeşiller’in başbakan adayı Robert Habeck, Almanya’nın yeşil enerjiye geçişini hızlandırırken ekonomik istikrarı korumayı hedefliyor.
• Seçim programlarında, 2035 yılına kadar yüzde 100 iklim nötr enerjiye geçiş ve 2030’a kadar kömür kullanımının tamamen sonlandırılması gibi “iddialı” hedefler bulunuyor…

Robert Habeck

AFD’NİN POLİTİKALARI

• AfD’nin adayı Alice Weidel, ABD’de Trump yönetiminden ve Elon Musk gibi figürlerden destek alarak yükselişini sürdürüyor.
• AfD’nin seçim vaatleri arasında sınır kontrollerini geri getirme, sığınmacıların sosyal yardımlarını kesme ve göçmenlerin sınır dışı edilmesini kolaylaştırma gibi radikal politikalar yer alıyor.
• Parti, Almanya’nın yenilenebilir enerjiye geçiş sürecini tersine çevirerek kömür ve nükleer enerjiyi yeniden ön plana çıkarmayı savunuyor.
• Dış politikada ise AfD, Avrupa Birliği’nin yetkilerinin azaltılmasını ve Almanya’nın Euro bölgesinden çıkmasını istiyor. NATO üyeliğine şimdilik bağlı olduklarını belirten parti, Ukrayna’ya askeri desteğin durdurulmasını ve Rusya’ya yönelik yaptırımların kaldırılmasını talep ediyor.