Deniz Berktay ile Kuzeyden Notlar… Zelenski Cumhuriyet’in sorusunu yanıtladı: Türkiye’den arabuluculuk yerine asker istedi

Bu satırları yazdığım 24 Şubat, Rusya ile Ukrayna arasında doğrudan çatışmaların başlamasının üçüncü yıldönümü. Cumhuriyet okurları hatırlayacaktır, savaşın başından beri kimi zaman haftanın her günü bölgedeki gelişmeleri ve kişisel izlenimlerimi aktarmaya gayret etmiştim. Aslında ben bir savaş muhabiri değilim. Hasbelkader savaşın ortasında kalmış bir muhabirim (ve de yazarım).

Kimi zaman savaşın başlarında hayalet şehir haline dönmüş Kiev’den kimi zamansa bir süreliğine gittiğim Vinnitsa kentindeki göçmen misafir-hanesinden izlenimlerimi aktarmıştım. İşte o zamanlardan bu yana üç yıl geçti ve savaşın ne zaman biteceği halen belli değil. İlk zamanlarda da söylediğim üzere bu savaşın bir boyutu Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyse diğer bir boyutu da ABD ve İngiltere’nin Doğu Avrupa ve Karadeniz’de kendi egemenliklerini kurma çabasıydı.

ABD’de Joe Biden yönetiminin, İngiltere’de ise Boris Johnson yönetiminin bu savaşı Rusya’yı yıpratmak için bir fırsat olarak görmesi de çatışmaların üç yıl sürmesine neden olan en önemli etkenlerden biri oldu. Derken ABD’de seçimler oldu. Trump, iktidara geldi ama henüz iktidar olamadı. Zira ülke içinde ABD’nin Rusya’yla zıtlaşmasını savunanlar, Trump’a direnirken Batı dünyasında da İngiltere başta olmak üzere Moskova’yla zıtlaşma politikasını savunan ve bunda ABD’nin desteğine ihtiyaç duyan kesimler ABD’nin yeni politikasına isyan etti. Böylelikle karşımızda apayrı iki Batı dünyası bulunuyor.

Trump yönetimi, Ukrayna yönetiminin “Ukrayna’yla ilgili hiçbir şey Ukrayna olmadan çözülemez” söylemini görmezden gelerek ve “Ben Rusya’yla anca falanca şartlarla müzakereye otururum” diyen Zelenski’yi ortada bırakarak Moskova ile doğrudan masaya oturdu. Yakında yeni bir görüşme gerçekleşecek ve muhtemelen masada yine Ukrayna olmayacak.

KİEV’E DAYANIŞMA ZİYARETİ

İşte dün sabah Batı’nın Trump karşıtı olan kesimi Kiev’e bir çıkarma harekâtı yaptı. Kanada başbakanından, Baltık ve İskandinav ülkelerinin ve AB’nin liderlerine varıncaya kadar çok sayıda üst düzey yönetici Kiev’e geldi. Verdikleri demeçlerle sadece Putin’e değil, Trump’a karşı da gövde gösterisi yaptılar. Trump’ın başlattığı müzakere sürecine karşı çıktılar. Şimdiki durumda barışın olması, Trump’ın mı Batı’daki diğer kesime söz geçireceği yoksa onların mı Trump’ı ikna edeceği sorusuna bağlı.

Türkiye, baştan beri Karadeniz’de denge politikasını savunduğundan ve bölgede ağırlığını arttırmak istediğinden sürekli müzakere çağrısında bulunmuş ve arabuluculuk teklif etmişti. Erdoğan’ın da dün Kiev’deki toplantıya gönderdiği video mesajı arabuluculuk teklifini yineliyor, Batılı liderlerin söylemlerinden ayrılıyordu.

Bununla beraber Zelenski’nin pazar günkü toplantısında ona Trump’ı ikna edip edemeyeceğini ve Ankara’nın arabuluculuk teklifine ne dediğini sordum.

Bana Ankara’nın şu anda nasıl bir rolünün olacağını bilemediğini ancak Türkiye’yi -Avrupa’da en kalabalık ordulardan birine sahip olarak Ukrayna’da garantör ülke olarak görmek istediğini söyledi. Yani “Türkiye, buraya asker göndersin” diyor.

Türkiye’nin Rusya’yla anlaşmadan böyle bir adım atma olasılığı çok zayıf. Dolayısıyla şu aşamada Türkiye ve Ukrayna’nın savaşa yönelik tavrının çok farklı olduğu görülüyor. Savaşın sürmesini isteyenler zaten Türkiye’nin arabuluculuğunu istemiyordu. Trump ekibinin ise Rusya’yla doğrudan müzakereye girişmesi, Ankara’nın iki süper güç arasındaki sürece müdahale olanağını iyice azalttı.