Dijital telif yasası ne getirecek? Özay Şendir: Haberi ilk kimin yazdığı yazılımla belirlenecek

HABER MERKEZİ/ Google, Meta, Yandex başta olmak üzere dijital mecralara kullandıkları ve reklam geliri elde ettikleri haber ve içerikler karşılığında telif ödeme zorunluluğu getirilecek. Dijital telif yasasında sona gelindi, yakında Meclis gündemine gelecek. 

Düzenlemede nasıl yenilikler yer alıyor? Meclis Dijital Mecralar Komisyonu uzun süredir üzerinde çalışıyordu. Bu kapsamda dijital telif için teknolojinin imkanı devreye olacak. Bir yazılım kullanılacak. Bu yazılım haber içeriğini ilk defa kimin yazdığı ve nerede yayınlandığını tespit edecek. 

‘GAZETECİLERİN, MESLEK ÖRGÜTLERİNİN OLMASI ÖNEMLİ’ 

Konuyla ilgili CNN Türk canlı yayınında açıklamalarda bulunan Milliyet Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Özay Şendir şu ifadeleri kullandı: “Avrupa’nın ve dünyanın 2021’de çözdüğü bir mesele. Şimdi bizde bu meseleyi yeni yeni çözmeye çalışıyoruz. Meslek birliklerinin bir araya gelip telif isteme tartışmasında asıl önemli olan şey şu: Haberin ilk kim tarafından yapıldığının bir yazılımla belirlenmesi gibi bir şeyden bahsediyor. Burada riskli olan şu: Gazeteler, dergiler gibi basılı yapılan haberleri birisi alacak, internete verecek, haber ilk onun adına mı yazılacak? Burayı bilmiyoruz. Gazetecilerin, meslek örgütlerinin olması son derece önemli. 

DÜZENLEME NE OLABİLİR? 

Tahminen Avrupa’daki gibi şöyle olacaktır. Haber başına ücret yerine belki bir yıllık ödeme olacak. Buradaki temel mesele Avrupa Birliği’nin kendi çıkarttığı dijital rekabetin bir kısmının Türkiye’de çıkarılması, özel algoritmalar kullanılarak reklam piyasasının domine dilmesinin önüne geçilmesi gerek. 

YASA NE ZAMAN MECLİS’E GELİR? 

2026’da çıkacaktır bu yasa. Bu ihtiyacın bir kısmını karşılıyor. Esas ihtiyaç her yıl Türkiye’den çıkan META gibi YouTube gibi Google gibi şirketlere giden yaklaşık vergilendirilmeyen 4 milyar doların Türkiye’nin içinde kalmasını sağlamak. Bu zorla yapılacak bir şeyden bahsetmiyoruz. Dünyada yasaların örnekleri geldikten sonra bu gerçekleşir zaten.”

TBMM Dijital Mecralar Komisyonu’nun uzun bir süredir üzerinde çalıştığı dijital telif düzenlemesinde sona yaklaşıldı. Komisyon Başkanı ve AK Parti Giresun Milletvekili Nazım Elmas, önümüzdeki günlerde Meclis gündemine gelmesi beklenen “dijital telif” düzenlemesine ilişkin yapılan çalışmanın detaylarını Milliyet’e anlattı.

Elmas, komisyon olarak Bakın İlan Kurumu, Rekabet Kurumu ve İletişim Başkanlığı gibi ilgili devlet kurumları ve gazeteci meslek örgütlerinin görüşlerine başvurduklarını, gelinen aşamada ise bu görüş ve önerileri de harmanlayarak yasa teklifine dayanak olacak bir taslak metin ortaya koyduklarını söyledi. Elmas, metin üzerinde son rötuşların devam ettiğini, önümüzdeki günlerde, önce komisyon ardından da yasa teklifi olarak Meclis gündemine sunmayı planladıklarını belirtti.

Google, META ve Yandex başta olmak üzere dijital mecralara kullandıkları ve reklam geliri elde ettikleri haber ve içerikler karşılığında telif ödeme zorunluluğu getirmeyi amaçladıklarını kaydeden Elmas, bunların reklam geliri elde etmesine itirazlarının olmadığını ancak emek verilerek yapılan bir haberin karşılığının olması gerektiğini vurguladı.

MESAM BENZERİ OLUŞUM

Elmas “Dijital platformlarda kullanılan haber ve içeriklerin ilk sahibinden itibaren kurumsal veya kişisel olarak ödüllendirilmesini, emeğin karşılığının verilmesini amaçlıyoruz” dedi. Komisyonun iktidar ve muhalefet milletvekillerinin dijital telif konusunda “milli maç” hassasiyeti ve uzlaşması içinde çalıştıklarını ifade eden Elmas, yapılacak düzenleme ile kurulması planlanan sistemin detaylarına ilişkin de bilgi verdi.

Buna göre, dijital telif için teknolojinin imkanları devrede olacak. Öncelikli olarak bir yazılım olacak, bu yazılım haber içeriğini ilk defa kimin yazdığı, nerede yayınlandığını tespit edecek. Dijital platformlarda kullanılan haber ve içeriklere ilişkin sayısal veriler de yasayla belirlenecek ilgili kurumda bu yazılım sayesinde toplanacak. Aynı zamanda MESAM (Türkiye Musiki Eserleri Sahipleri Meslek Birliği) benzeri bir meslek birliği oluşturulması öngörülüyor. Bu birlik, dijital platformlarla masaya oturacak, ne oranda telif ödemesi yapılacağı bu görüşmelerde belirlenecek. Belirlenen orandaki telif, yıl boyunca servis sağlayıcılar tarafından kullanım sayısına göre haber ve içerik üreticilerine ödenecek.

DEVLET ‘HAKEM’ ROLÜ ÜSTLENECEK

Nazım Elmas, bu süreçte Rekabet Kurumu’nun devrede olacağını, devletin oluşturulacak hakem kurulu aracılıyla “hakem”lik rolünü üstleneceğini söyledi. Elmas, “Yasaların gerektirdiği katkıyı, oranı veya yasaların gerektirdiği bir ödemeyi yerine getirmeyenler için de bir yaptırım uygulanacaktır. Amacımız haber içeriklerinin kalitesini ve emek sahiplerinin gelirlerini artırmak” dedi.

Kaynak: Milliyet