Üç Mart Devrim Yasalarının 101. yılı

3 Mart 1924 tarihinde Türkiye’yi laikleştiren yasalar olarak bilinen üç önemli yasa kabul edilmiştir. Üç devrim yasası, teokratik monarşiden laik Cumhuriyete, çok milletli ve muhtar eyaletli devletten ulusal ve üniter devlete geçişin ve tam anlamıyla çağdaş bir toplum olma yolunun en önemli aşamalarından biridir.

Mustafa Kemal, Sivas Kadısı Hasbi Efendi ve S¸eyh Fevzi Efendilerle. (04.09.1919)

1) 3 Mart 1924 tarihli ve 429 sayılı Şeriye ve Evkaf [Vakıflar] ve Erkânı Harbiyei Umumiye [Genelkurmay] Bakanlıklarının Kaldırılmasına Dair Kanun’un gerekçesinden:

Bu Devrim Kanunu ile din ve ordunun siyasetin içinde yer alması önlenerek Şeriye ve Evkaf Bakanlığı ile Erkânı Harbiyei Umumiye Bakanlığı kaldırılmış, Diyanet İşleri Başkanlığı ve Genelkurmay Başkanlığı kurulmuştur. Kanunun ilk maddesinde Diyanet İşleri Başkanlığı’nın görev alanı belirlenmiştir. Buna göre hukuki işlemlere ait hükümler Diyanet İşleri Başkanlığı’nın görev alanında değildir:

2) Halen yürürlükte olan 3 Mart 1924 tarihli ve 430 sayılı Tevhidi Tedrisat [Öğretimlerin Birleştirilmesi] Kanunu’nun gerekçesinden:

‘’Bir devletin genel eğitim ve kültür politikasında, milletin duygu ve düşünce bakımından birliğini sağlamak için öğretim birliği en doğru, en bilimsel, en çağdaş ve her yerde yararları ve güzellikleri görülmüş bir ilkedir. (..) Bir millet bireyleri ancak bir eğitim görebilir. İki türlü eğitim bir ülkede iki türlü insan yetiştirir. Bu ise duygu ve düşünce birliği ile dayanışma amaçlarını tamamen yok eder. Kanun teklifimizin kabulü durumunda Türkiye Cumhuriyeti’nde bütün bilim kurumlarının bağlı olacakları tek makam Millî Eğitim Bakanlığı alacaktır.

I·zmir Atatu¨rk Lisesi ziyareti

Eğitim sistemindeki teokratik uygulamalar yerlerini ulusal, bilimsel ve laik uygulamalara bırakmış; tarih ve yurt bilgisi eğitimi millileşmiştir. Ezbercilik yerine öğrenme ve muhakeme, sadece hafıza yerine deney, inceleme ve eleştiri önem kazanmış, mesleki öğretime, sanat eğitimine, sağlık eğitimine, iktisat ve tasarruf eğitimine, spor eğitimine ve bilimsel kongrelere ayrı önem verilmiş olup Ticaret Okulları, Kız Sanat Okulları, Musiki Muallim Mektebi, Güzel Sanatlar Akademisi açılmıştır.

Türk Devrimi’nin bütün ilerlemelerine ve Tevhidi Tedrisat Kanunu’nun yürürlükte olmasına karşın günümüzde ilkokul, ortaokul, lise ve milletlerarası özel okullarla ilgili ayrıştırıcı düzenlemelerle ülkemizdeki öğretim birliğini zedeleyen adımlar atılmış bulunmaktadır.

Millî Eğitim Bakanlığı’nın iş birliği yaptığı vakıf ve derneklerin tarikat yapılanması içinde olmaları veya tarikatların vakıf, dernek, sivil toplum kuruluşu veya herhangi bir ad altında faaliyet göstermeleri ise öğretim birliğini sağlayan 430 sayılı Devrim Kanunu’na, tarikatları yasaklayan 677 sayılı Devrim Kanunu’na, Millî Eğitim Temel Kanunu’na ve Anayasa’ya aykırıdır.

Son Osmanlı Padişahı Vahidettin

3) 3 Mart 1924 tarihli ve 431 sayılı Halifeliğin Kaldırılmasına ve Osmanlı Hanedanının Türkiye Cumhuriyeti Toprakları Dışına Çıkarılmasına Dair Kanun’un gerekçesinden:

Halen yürürlükte olan bu en büyük Devrim Kanunu’na göre; halifelik makamı kaldırılmıştır. Görevden alınmış halife ve kaldırılmış Osmanlı saltanatı hanedanının üyeleri, Türkiye Cumhuriyeti topraklarında ikamet hakkından yasaklanmışlardır. Bu kişilerin vatandaşlık sıfatı ve hakları kaldırılmıştır. Bu kişiler Türkiye Cumhuriyeti topraklarındaki tüm taşınmazlarını bir yıl içinde tasfiye etmek zorundadırlar. Aksi halde bu taşınmazlar hükümet eliyle tasfiye edilerek bedelleri kendilerine verilecektir. Padişahlık etmiş kişilerin Türkiye Cumhuriyeti topraklarındaki tapuya bağlı taşınmaz malları millete intikal etmiştir. Hakanlık mülkleri, kaldırılmış padişahlığa ait tüm mülkler ve padişahlık hazinesi içindekilerle birlikte saraylar, kasırlar, binalar ve arazi millete intikal etmiştir.

Atatürk, millî varlığı sona ermiş sayılan Türk ulusunun bağımsızlığını kazanarak bilim ve tekniğin esaslarına dayanan ulusal ve çağdaş bir devlet kurulmasını anlattığı Nutuk’ta Osmanlı hanedan ve saltanatı, Cumhuriyet’in dayanması gereken esasları ve halifelik için geniş açıklamalar yapmış, başlangıçta ve sonuçta şunları söylemiştir:

“Halifeliğin durumuna gelince, bilim ve tekniğin nurlara boğduğu gerçek medeniyet dünyasında gülünç sayılmaktan başka bir yanı kalmış mıydı?”

“Saat 18.45’te görüşmeler bittiği zaman, Türkiye Büyük Millet Meclisi, 429, 430 ve 431’inci kanunlarını çıkarmış bulunuyordu.

“Bu kanunlara göre ‘Türkiye Cumhuriyeti’nde millet işleriyle ilgili kanunları yapma ve yürütme yetkisi Türkiye Büyük Millet Meclisi ve onun kurduğu hükûmete verildi’; ‘Şeriye ve Evkaf Vekâleti kaldırılmış’ oldu.

“Türkiye içindeki bütün bilim ve öğretim kurumlarıyla, bütün medreseler Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlandı.

“Halife görevinden uzaklaştırıldı ve hilâfet makamı kaldırıldı. Uzaklaştırılan halife ve tarihten izi silinmiş Osmanlı hanedanının bütün mensuplarına Türkiye Cumhuriyeti ülkesinde oturma hakkı süresiz olarak yasaklandı.”

“Efendiler, açık ve kesin söylemeliyim ki, Müslümanları hâlâ bir halife korkuluğu ile uğraştırıp aldatmak gayretinde bulunanlar, yalnız ve ancak Müslümanların ve özellikle Türkiye’nin düşmanlarıdır. Böyle bir oyuna kapılıp hayal kurmak da ancak ve ancak cahillik ve gaflet eseri olabilir.” (Kemal Atatürk, Nutuk.)

Türkiye Cumhuriyeti’nin hukuk düzeni, din, ırk ve cinsiyet ayrımı yapılmaksızın kanun önünde eşitlik getiren, hukuk birliğini sağlayan, din ve vicdan özgürlüğünü güvence altına alan laik hukuk düzenidir.

Anayasa’nın Başlangıç Bölümü’nün 5. paragrafına göre hiçbir faaliyet Atatürk ilkeleri ve devrimleri karşısında koruma göremez, laiklik ilkesinin gereği olarak kutsal din duyguları devlet işlerine ve politikaya kesinlikle karıştırılamaz.

Anayasa’nın 2. maddesine göre Türkiye Cumhuriyeti, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir.

Anayasa’nın 14/1 maddesine göre Anayasa’da yer alan hak ve özgürlüklerden hiçbiri, demokratik ve laik Cumhuriyeti ortadan kaldırmayı amaçlayan faaliyetler biçiminde kullanılamaz.

Anayasa’nın 24. maddesine göre kimse, devletin sosyal, ekonomik, siyasi veya hukuki temel düzenini kısmen de olsa din kurallarına dayandırma amacıyla dini veya din duygularını istismar edemez ve kimse dinî inanç ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz. Din esaslarını sadece dinsel hayatta değil hukuksal, ekonomik ve siyasal düzenlemelerde de geçerli kılmayı hedefleyen faaliyetler, ülkemizdeki hukuk birliğini sağlayan laik Cumhuriyet hukukuna ve Anayasaya aykırıdır.

Laik Cumhuriyet hukukuna aykırı faaliyet yürüten tüm yapılanmaların faaliyetlerine son verilmesi zorunludur.

Türkiye Cumhuriyeti, şeyhler, dervişler, müritler, mensuplar ülkesi olmamalıdır!

Birinci görevimizin Türk ulusunun bağımsızlığını ve laik Cumhuriyetimizi sonsuza kadar korumak ve savunmak olduğunun bilinciyle 3 Mart 1924 tarihli devrim yasalarının kabul edilişinin 100. yılını kutluyor, büyük önder Atatürk ve mücadele arkadaşlarını saygı ve minnetle anıyoruz.

03 Mart 2025

Ahmet Gürel