Disiplin, hafıza ve başarı: Trade Günlüğü üzerine

“Kriptoda risk yönetimi nasıl yapılmalı?” adlı yazımızdan hatırlayabileceğiniz üzere yatırım yaptığınız tutarı takip etmenizin ne kadar önemli olduğundan bahsetmiştik. Bugünkü yazımızda da trade günlüğü tutmanın öneminden, hafıza ve dikkat süreçlerine etkisinden bahsedeceğiz.

Öncelikle küçük bakiyelerle kripto piyasalarına katılan birçok kişi spot alım ve satımlar yapmaktansa marjin işlemlerle ilerlemeye ve kasasını büyütmeye çalışmaktadır. Marjin işlem, kişilerin sahip olduğu sermayenin üzerinde kaldıraç kullanarak daha büyük hacimli pozisyonlar açmasını sağlayan bir finansal işlem türüdür. Örneğin 500 doları olan bir kişi, 10x kaldıraçlı bir işlem açtığında 5.000 doları varmış gibi işlem alabilmektedir. Örneğin yüzde 10’luk bir kazanç sağlamaları durumunda 500 dolarlık bir kâr yakalamakta, öte yandan yüzde 10’luk bir kayıp yaşaması durumunda ise parasının hepsini kaybetmektedir (“Likit olmak” olarak da adlandırılmaktadır). Paranızın tamamını kaybetme yüzdeniz kaldıraç miktarınıza göre değişmektedir. Kaldıraç miktarınızı 100’e böldüğünüzde elde ettiğiniz sayı paranızın tamamını kaybedeceğiniz yüzdeye denk düşmektedir. Örneğin 20x kaldıraçlı bir işlemde yüzde 5, 5x’lik bir işlemde yüzde 20, 2x’lik bir işlemde yüzde 50’lik bir kayıp yaşamanız durumunda paranızın hepsini kaybedersiniz. Marjin işlemlerin temel mantığını anladıysanız biraz daha derinleşebiliriz.

Kripto piyasalarında çoğunlukla spot işlemler aldığımdan daha önceki yazılarımda da bahsetmiştim. Teknik ve temel analizi eğitimleri aldığım sıralarda bolca marjin işlem de almaktaydım. İlk başlarda yalnızca işlem almaktaydım fakat bir süre sonra benden daha deneyimli olan ve eğitmenlik de yapan arkadaşım Mertcan Çakıroğlu’nun tavsiyesi üzerine “Trade Günlüğü” kavramıyla tanıştım. Aşağıda ondan aldığım ve kendimin de eklemeler yaptığı günlük örneğini görebilirsiniz. Örnekten de görebileceğiniz üzere “Parite”, “Yön”, “İşlem Sonucu”, “Kayıp Miktarı”, “Kazanç Miktarı”, “Düşünceler ve Yorumlar”, “Duygular”, “İşlem Görüntüsü” ve “Kendime Notlar” bulunmakta. Her bir başlığa dair kısa bir açıklama yapalım.

Öncelikle “Parite” işlem aldığımız kripto parayı temsil etmektedir (Forex veya farklı bir yatırım aracını tercih ediyorsanız onun için de kullanabilirsiniz). “Yön” hangi türde işlem aldığımızı temsil etmektedir (düşüş yönlü/short veya yükseliş yönlü /long vadeli). “İşlem Sonucu” aldığımız işlemin başarılı mı yoksa başarısız mı olduğunu göstermektedir. “Kayıp Miktarı” ve “Kazanç Miktarı” ise işlem sonucunda bakiyemizdeki değişimi belirtmektedir.

Emir değiştirmek çözüm mü?

“Düşünceler ve Yorumlar” kısmı işleme girmeden önceki, işlem sırasındaki ve işlemi kapattıktan sonraki düşüncelerinizi ve yorumlamalarınızı içermektedir. Bana göre en önemli başlıklardan birisi bu kısımdır çünkü işlem alırken sık sık tekrarladığınız düşünce ve temaları fark etmek başarı oranınızı artıracaktır. Örneğin ben ilk zamanlarda sürekli bir biçimde FOMO ile işleme girdiğimi fark etmiştim ve bir süre sonra emir değiştirmek yerine fiyatın istediğim yere gelmesini beklemenin daha doğru olacağına dair bir alışkanlık kazanmıştım.

İşlem açarken duygulardan arınmaya çalışmak

“Duygular” ise yine benzer şekilde işlemden önce, işlem sırasında ve işlemi kapattıktan sonra hissettiğiniz duyguları temsil etmektedir. Baskın olarak sık bir biçimde hissettiğiniz duyguların farkına varmak görece daha duygusuz bir şekilde işlem almanızı kolaylaştıracaktır. Örneğin ben bir işlemi uzun bir süre taşıdığımda kaygı ve korku hissetmekteydim. Bu hem kârlı olduğum işlemlerde kazancımı kaybedeceğime yönelik bir kaygı ve korkuydu hem de terste kaldığım işlemlerde likidite olabileceğime yönelikti (Gördüğünüz gibi ben de başlangıçta birçoğunuz gibi stop’suz işlem almaktaydım). Duygu boyutu birçok trader tarafından atlanmakta fakat duygu yönetimi yapabilmek soğukkanlı kalabilmenizi, işlemlerden duygusal anlamda daha az etkilenmenizi ve görece daha rahat bir uyku uyuyabilmenizi sağlayacaktır.

“İşlem Görüntüsü” başlığında işleme neden girdiğinizi gösteren, konfirmasyonlarınızı da belirttiğiniz bir görüntü olmalıdır. Sonraki çalışmalarınızda veya yaptığınız tekrarlarda hangi yapıların daha iyi çalıştığını tespit edebilmeniz, benzer örüntüleri yakalayabilmeniz açısından oldukça önemlidir. Örneğin aşağıda gördüğünüz ekran görüntüsünde altı farklı konfirmasyon ile aldığım bir işlemi görmektesiniz.

Son olarak “Kendime Notlar” başlığında hem “Düşünceler ve Yorumlar” hem “Duygular” hem de “İşlem Görüntüsü”nden hareketle dikkat etmeniz gerektiğini düşündüğünüz genel temaları belirtebilirsiniz.

Şahsen trade günlüğü tutmaya başladıktan sonra performansımda gözle görülür bir ilerleme kaydettim. Peki neden?

Plana sadık kalmanın yolu günlük tutmaktan geçer

İlk olarak düzenli bir şekilde not alarak çalıştığınızda kendi ilke ve kurallarınıza bağlı kalmanız, disiplin kazanmanız ve tüm bu süreci içselleştirebilmeniz çok daha olasıdır. Eğer disiplinli bir şekilde ilerleyemediğinizi düşünüyorsanız günlük tutmak bu noktada size yardımcı olabilir.

İkinci olarak ne kadar kazanıp ne kadar kaybettiğinizi takip etmeniz daha kolay hâle gelecektir. Birçok kişi ana bakiyesini bilmesine rağmen hangi işlemden ne kadarlık bir kazanç sağladığını doğru düzgün takip edememektedir. Düzenli bir günlükle yüksek kâr sağladığınız veya başarısız olduğunuz pariteleri belirleyip onlara daha çok odaklanabilir ve başarı oranınızı artırabilirsiniz.

Üçüncü olarak ekran görüntülerinden hareketle paritelerdeki benzer örüntüleri ve yapıları fark etmeniz kolaylaşacaktır. Aynı zamanda daha hassas çalışarak işleme girdiğiniz konfirmasyonların etkililik düzeylerini de belirleyebilir ve bir sonraki işlem için daha dikkatli olabilirsiniz.

Son olarak daha önce de bahsettiğim gibi işlemlere girerken, işlemler sırasında veya işlemleri kapattıktan sonra hissettiğiniz duyguları, düşünceleri, tekrarlayan hataları ve genel temaları belirlemeniz kısaca daha dikkatli ve özverili bir şekilde hareket etmeniz daha mümkün hâle gelecektir.

Başarı oranınızı “gerçekte” ölçmenin yöntemi

Sürekli olarak başarılı işlemler almak “Yenilmezlik Algısı”na kapılmanıza yol açarak sanki hiç kaybetmiyormuş gibi hissetmenizi ve işlem alırken bir süre sonra dikkat kaybı ve körlük yaşamanıza yol açabilir. Yine benzer şekilde sürekli olarak başarısız işlemler almak dikkat ve hafızanıza dair süreçleri geriletebilir, olumsuz bir duygudurumla işlem almaya devam etmenize yol açabilir. Dolayısıyla düzenli bir şekilde günlük tutarak “Gerçek” başarı oranınızı ve kazanç miktarınızı daha hassas bir şekilde belirleyebilir, dikkatli olmanız gereken noktaların farkına varabilir ve daha başarılı işlemler almaya başlayabilirsiniz. Aynı zamanda arka arkaya başarısız olduğunuz işlemlerden sonra kendinize başarılı olduğunuzu hatırlatacak, sürekli başarılı olduğunuz dönemlerde ise başarısız olabileceğinizi ve dikkati elden bırakmamanız gerektiğini gösterecek bir kaynağa sahip olacaksınız.