Erişim kolay

Ozan Ömer Kadüker – Ergenlerde bağımlılık davranışları giderek daha erken yaşlara indi. Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 15 farklı ülkenin verilerinin incelendiği çalışma, hem madde hem de dijital bağımlılıklar konusunda 1217 yaş arası gençlerin çok yönlü risk altında olduğunu gösteriyor. İspanya’daki Almeria Üniversitesi Psikoloji Bölümü tarafından 2018-2023 yılları arasında yayımlanan 41 araştırmanın incelendiği çalışmaya göre alkol, sigara ve esrarla ilk temasın yaşı 12-13’e kadar düşmüş durumda. Avrupa’daki ergenler arasında en yaygın maddeler alkol ve tütün olurken, esrar kullanımına ortalama başlama yaşı 12.9. Öğrencilerin yüzde 16’sı en az bir kez esrar kullandığını, yüzde 32’si ise bu maddeye kolayca erişebildiğini belirtiyor.

5’te 1’i internet bağımlısı

Her 5 ergenden 1’i internet bağımlılığı riski taşıyor. Gençlerin yalnızca yüzde 25’i akıllı telefon kullanımını kontrol edebiliyor. Kızlarda sosyal medya ve akıllı telefon bağımlılığı açısından daha yüksek risk altındayken, erkeklerde video oyunları ve kumar davranışları daha yaygın. Kumar alışkanlığının bazı ülkelerde 12-13 yaşlarında başladığı belirtiliyor.

Ayrıca aile ortamı da kritik bir faktör olarak öne çıkıyor. Ergenlerin yüzde 40’ı aşırı alkol kullanımı öyküsü olan bir aileye sahip olduğunu ve ilk maruz kalmanın genellikle evde olduğu bildirdi.

Yüzde 32’si alkol kullanıyor

İstanbul Kültür Üniversitesi Adalet ve Suç Psikolojisi Laboratuvarı’nın İstanbul’da yaşayan 15-18 yaş aralığındaki 527 lise öğrencisiyle yaptığı araştırmaya göre de öğrencilerin yüzde 2’si uyuşturucu madde, yüzde 32’si alkol kullanıyor. Yüzde 3’ü ailesinde, yüzde 6’sı arkadaşları arasında uyuşturucu madde kullananların olduğunu söylüyor.

UZMANLAR NE DİYOR?

Aile kontrolü işlevsiz

Üsküdar Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Barış Erdoğan: Dijital dünya erişimi kolaylaştırırken denetimi zorlaştırdı, aile ve mahalle kontrolünü büyük ölçüde işlevsiz hale getirdi. Çocuklar sosyal medya ve oyunlar aracılığıyla korunmasız bir şekilde her türlü içeriğe ve ilişkiye açık hale gelmekte. Öte yandan madde denemeleri çoğu zaman keyiften çok, kabul görme ve aidiyet ihtiyacının bir yolu olarak ortaya çıkmakta. Bağımlılığın temelinde ise çoğunlukla mutsuzluk, ilgisizlik ve duygusal tatmin eksikliği var. Sorun bireysel değil; dijitalleşme, aile yapısı ve toplumsal denetimin zayıflamasıyla birlikte ele alınması gereken yapısal bir sorun.

‘Erişim kolaylaştı’

Enstitü Sosyal’den Eğitim Araştırmacısı Fatma Betül Ercan: Evde ya da yakın sosyal çevrede madde kullanımının görülmesi çocuklar için güçlü bir model oluşturmakta, maddelere ekonomik ve fiziksel erişimin görece kolaylaşması erken yaşta denemeyi teşvik etmekte. Buna ek olarak, çocukların kontrolsüz biçimde kullandığı dijital platformların hızlandırıcı etkisi, dijital medya ve sosyal ağlarda madde kullanımının normalleştirilmesi ile ebeveyn denetimi ve izleme düzeyinin yetersiz kalması, riskli davranışlarla daha erken yaşta karşılaşılmasına yol açmakta.

18’den önce başlıyorlar

Yeşilay Türkiye Tütün Raporu’na göre Yeşilay Danışmanlık Merkezi’ne başvuranların sigaraya başlama yaş ortalaması 16,91. Başvuranların yüzde 62,9’u sigaraya 18 yaşından önce başlıyor. Öte yandan sigara, uyuşturucu, alkol ve kumar bağımlılıklarının Türkiye ekonomisine direkt maliyeti yıllık 78 milyar dolar.

Akran baskısına dikkat!

Fatma Betül Ercan’ın çocuklarını bağımlılıktan korumak isteyen ailelere önerileri şöyle:

• Aile içinde iletişim güçlendirilmeli.
• Çocuğun kimlerle vakit geçirdiğini, dijital ortamlarda hangi içeriklere maruz kaldığını ve günlük davranış örüntüleri izlenmeli.
• Okullarda erken yaşlardan itibaren önleyici ve sürekliliği olan programlar uygulanmalı.
• Öğrencilerin akran baskısına karşı dirençleri ve yaşam becerileri desteklenmeli.
• Maruz kaldıkları içerikler sınırlandırılmalı.

Çocuklar Güvende uygulaması devrede

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş, Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde “Dijital Dünyada Çocukların Güçlendirilmesine Yönelik Eylem Planı” ile “Çocuklar Güvende” web sitesi ve mobil uygulamasının tanıtımı amacıyla düzenlenen programa katıldı. Göktaş, dün açılan “Çocuklar Güvende” mobil mobil uygulamanın çocukları ihmal, istismar, şiddet, zorbalık ve dijital risklere karşı korumak amacıyla geliştirildiğini, ulusal bir dijital güvenlik ve destek platformu olduğunu, bu uygulama ile akran zorbalığına karşı erken uyarı mekanizmalarını devreye aldıklarını ifade etti. Uygulama üzerinden çocukların acil durumlarda tek tuşla yardım çağrısı yapabileceğini belirten Göktaş, bildirimlerin ilgili birimlere ve 7/24 hizmet veren Alo 183 hattına yönlendirildiğini söyledi.

Kaynak: Milliyet