GSYH üzerinde vergilerin payı yüzde 7.7 oldu: Büyümeyi de ‘yurttaş sırtladı’

TÜİK önceki gün büyüme verilerini açıkladı. Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’yı (GSYH) oluşturan faliyetler içerisinde net verginin oranı yüzde 7.7 oldu. Vergiler, yüzde 9.3 olan inşaat sektörü toplam katma değerinin ardından büyümeye katkı sağlayan faliyetler içerisinde ikinci sırada yer aldı. Geçen yıl ocak-aralık döneminde vergi gelirleri toplamı 7.3 trilyon TL olmuştu. Bu vergi gelirlerinin büyük bölümünü ise yurttaşın sırtındaki dolaylı vergiler oluşturuyordu.

Geçen yılın tamamında ÖTV’den 1.4 trilyon TL, dahilde alınan KDV’den 992.6 milyar TL, gelir vergisinden 1.5 trilyon TL, kurumlar vergisinden 890.1 milyar TL, BSMV’den 343.5 milyar TL, ithalde alınan KDV’den 1.3 trilyon TL, damga vergisinden 147.8 milyar TL, harçlardan da 207.1 milyar TL gelir elde edilmişti. Vergi gelirleri dağılımında ilk sırada yüzde 20.9 ile gelir vergisi, ikinci sırada yüzde 19.9 ile ÖTV, üçüncü sırada da yüzde 18.3 ile ithalde alınan KDV geliyordu. Dahilde alınan KDV’nin payı yüzde 13.6, BSMV’nin payı yüzde 4.7, damga vergisinin payı yüzde 2, harçların payı yüzde 2.8, kurumlar vergisinin payı da yüzde 12.2 olarak sıralanıyordu. Diğer vergi gelirlerinin payı da yüzde 5.6’ydı. Geçen yıl elde edilen vergi gelirleri içerisinde yurttaşın sırtındaki dolaylı vergilerin payı yüzde 65.90 olurken, dolaysız vergilerin payı ise yüzde 34.10’da kalmıştı. 

‘BÜYÜME DE HALKIN OMUZUNDA’

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu üyesi, CHP Manisa Milletvekili Vehbi Bakırlıoğlu,  TÜİK’in açıkladığı büyüme verilerine dikkat çekti. İktisadi faaliyet kollarına göre bakıldığı zaman en hızlı büyümenin yüzde 9.3 ile inşaat sektöründe yaşandığına işaret eden Bakırlıoğlu, “Bu hızlı büyüme deprem bölgesinde yapılan konutların etkisi ile açıklanabilir ancak dikkat çeken bir diğer husus ise yüzde 7.7 ile net vergi. Vergiler GSYH üzerinde önemli bir yer teşkil etmekte. 2024 yılında toplanan verginin yüzde 70’e yakınının dolaylı vergi olduğu düşünüldüğünde büyüme de halkın omuzlarına yıkıldı diyebiliriz” değerlendirmesini yaptı. 

Bakırlıoğlu, bir diğer dikkat çeken konunun ise sanayi sektöründeki büyüme hızının yüzde 0.5’te kalması olduğunu söyledi. Bu durumun “sanayisizleşme” eğiliminin bir göstergesi olarak değerlendirilebileceğine dikkat çeken Bakırlıoğlu, şöyle devam etti:

“TÜİK 2021 yılı yüz bazlı sanayi üretim serisini 2005 yılına kadar geri götürerek açıklıyor. 2005’ten 2024’e 2005’i başlangıç alırsak 19 yıllık bir dönemden bahsetmekteyiz ve bu 19 yıllık süreç içerisinde sanayi üretim endeksi yüzde 148 artmış. İlk bakışta yüksek bir oran gibi görünmekte ancak yıllık bazda değerlendirdiğimizde yıllık ortalama büyüme sadece yüzde 1.86. Esasında baktığımız zaman ciddi bir patinajdan söz etmekteyiz. Çünkü yüzde 1.86’lık büyüme esasında bakılırsa büyüme bile değil. İmalat sanayisinin gayrisafi yurt içi hasıladan aldığı paya baktığımız zaman sorunu daha iyi anlayabilmekteyiz.”

Bakırlıoğlu, 2021 yılında imalat sanayisinin milli gelirden aldığı payın yüzde 22.2 olduğunu, 2023 yılında bu oranın yüzde 19.5’e düştüğünü, 2024 yılına gelindiğinde ikinci çeyrek verilerine göre oranın sadece yüzde 17.9 olduğunu kaydetti. Bakırlıoğlu, 1995 yılında bu oranın yüzde 23 olduğuna dikkat çekti.