Sokaklarda Türkçe yankılanıyor

UĞUR YILDIRIM – Çöldeki yolculuğuma “Fırat’ın Gelini” Deyrizor ile devam ediyorum. Suriye’nin ortasındaki devasa çölde DAEŞ artığı gruplar zaman zaman eylemler düzenlediği için gece yolculuk yapmaktan kaçınıyoruz. Güvenli rotalardan şehre ulaşıyorum. DAEŞ’in 2019 yılında el-Bağuz köyünde uğradığı yenilgiye kadar tüm bölge en şiddetli çatışmalara tanık oldu. Deyrizor uzun yıllar petrol kuyuları ve stratejik önemi yüzünden ABD, İran ve Rusya arasında bir hesaplaşma alanı olarak görüldü. Şehirdeki Osmanlı yapıları, camiler, kiliseler, Fırat Nehri üzerindeki köprüler yerle bir oldu. Devrimden sonra rahat bir nefes alarak yavaş yavaş toparlanmaya başlayan kent, YPG ile Suriye hükümeti arasında olası bir anlaşmazlık durumunda kritik öneme sahip olacak.

Petrol üretimi sürüyor

Deyrizor çölündeki Tayem Petrol Sahası DAEŞ’in kontrolüne girmiş ve büyük zarar görmüş. Suriye’nin petrol üretimi için kritik bir kaynak olan saha, hem Rejim hem de diğer gruplar için önemli bir gelir kaynağı olmuştu. Üretim savaş yüzünden düşse de, günlük 2 bin varillik kapasitesiyle burası hâlâ bölgedeki en önemli petrol sahalarının başında geliyor. 

Deyrizor’a bağlı Ebu Kamal bölgesi Suriye-Irak sınırının kilit noktasında bulunuyor. Sınır kapısı ticarete açılmış, iki ülke arasında ticaret ve gümrük anlaşmaları imzalanmış. Uzun yıllar DAEŞ ve İranlı milislerin hakimiyet sağladığı bölgede güvenlik üst düzeyde tutuluyor.

‘Güzel günler yaşadık’

Suriye’nin her noktasında Türkiye’den gelen ya da Türkçe konuşan biri ile karşılaştım. Ürdün sınırında Ankara’dan gelen bir aile ile konuştum, Palmira’da İzmir’den yeni dönmüş çocukları futbol oynarken fotoğrafladım, Irak sınırında Gaziantep’te uzun yıllar yaşamış insanlarla sohbet ettim. Herkes Türkiye’ye teşekkür ediyor ve bana çok sıcak davranıyor.

Deyrizor’un merkezinde terzi dükkanı işleten Muhammed Veli ve ailesi de henüz altı ay önce Şanlıurfa’dan dönmüş. Veli, “Türkiye’de çok güzel günler yaşadık. Her şey için çok teşekkür ediyoruz. Oraya 36 kişi gittik, altı sene yeni aile bireyleri ile 73 kişi geri döndük. Burası vatanımız. Sıkıntılarımız var ama ülkemizi seviyoruz. Hep birlikte başaracağız” diyor.

Halep eski günlerini arıyor

Bir zamanların masal şehri Halep de eski günlerini arıyor. Ülkenin ticaret kenti, yok edilmiş sanayi bölgesinin tekrar ayağa kaldırılacağı günü bekliyor. Halep Kalesi’nin etrafı ana baba günü. Çevre şehirlerden gelen yüzlerce kişi kale önünde fotoğraf çektiriyor. Burada Türkçe konuşanların sayısı, Arapça konuşanların sayısından her zaman fazla oluyor. Bursa’dan gelen Medine Neccar, Halep Kalesi önünde elinde tuttuğu kartal ile poz verirken, “Türkiye’de sekiz yıl kaldım, orası benim ikinci vatanım oldu. Rejim yıkılınca ülkeme geri döndüm. Burada kendimize yeni bir gelecek inşa edeceğiz” diyor. Balon satan Ahmet Mustafa da, “Gaziantep’ten iki ay önce geldim. Türkiye’de beş yıl kaldım” ifadelerini kullanıyor. Kalenin hemen yanındaki kervansarayda ise, Halep’in yeniden inşası için yardım etkinlikleri düzenleniyor.

Bir başka tehdit: İsrail

İsrail son bir yılda 800 kilometrekarelik Suriye toprağını daha işgal etti. Rejiminin yıkılmasının ardından ülkede birçok bölgeyi hava saldırılarıyla vurdu. Şam’ın batı kırsalına doğru yol alırken, mihmandarım sürekli bölge sakinleri ile konuşuyor. Bazı köyler İsrail işgalinde ve her an İsrail Ordusu ile karşı karşıya gelebiliriz. Bölgedeki herkes diken üstünde yaşıyor.

Suriye’nin güneyinde Şam kırsalında şimdiye kadar toplam 19 ayrı noktada İsrail askerleri konuşlanmış. Beyt Cin köyüne gidiyoruz. İsrail’in önceki gece gerçekleştirdiği saldırının ardından köylüler gecenin şokunu atlatmaya çalışıyor. Helikopter, top atışları ve özel birliklerle gerçekleştirilen saldırıda İsrail askerleri pusuya düşürülüyor. En az dört İsrail askerinin yaralandığını anlatan köylüler, İsraillilerin köyden çıkarken bırakmak zorunda kaldıkları askeri araç üzerinde zafer pozları veriyor. Köylüler, saldırıların yoğunlaşacağını düşünerek çocukları ve kadınları güvenli bölgelere gönderiyor.

Geceleri İsrail askerinin baskınları için nöbet tutmaya başlayan Beyt Cin halkı, “Burası bizim evimiz, yurdumuz. İsrail’in evimizi almasına izin vermeyeceğiz” diyor.

Kilisede Gazze ve Suriye için dua

Şam’ın kuzeyindeki Kalamun Dağı eteklerine kurulu Mar Musa Manastırı, devrimden sonra kapıları yeniden açtı. “Kartal yuvası” diye adlandırılan bir konumda bulunan manastıra 360 basamaklı merdivenle ulaşılabiliyor. M.S. 7. yüzyıldan kalma Süryani Katolik Kilisesi, savaştan etkilendi. İtalyan Peder Paolo Dall’oglio 2013 yılında DAEŞ tarafından kaçırıldı ve bir daha kendisinden haber alınamadı. Bu olaydan sonra kapatılan manastır 2015’te DAEŞ’liler tarafından yağmalandı. Pazar ayininde Gazze, Sudan ve Suriye için dua eden Peder Cihad Yousef, “Biz barış için, yardıma ihtiyacı olan herkes için dua ediyoruz. Suriye’deki tüm azınlıklar barış içinde yaşasın diye dua ediyoruz” diyor.

‘Kürtler olarak çözümü sadece Şam’da arıyoruz’

2018’de Zeytin Dalı Harekatı ile terörden temizlenen Afrin’de Bağımsız Kürt Rabıtası (SBKR) Başkanı Abdulaziz Temo ile görüştüm. SGD/YPG’nin Fırat’ın doğusunu işgal ettiğini ifade eden Temo, şunları söylüyor: “Suriye Kürt Ulusal Konseyi (ENKS) Barzani tarafından, Demokratik Birlik Partisi (PYD) Kandil’den yönetiliyor. İkisinin de gizli ajandaları var. Suriye’de Kürtlerin tek temsilcileri değiller. Biz Suriyeli Kürtleriz, Suriye vatandaşıyız. Kürtler olarak çözümü sadece Şam’da arıyoruz. Yüzbinlerce Kürt, YPG tehdidi yüzünden evlerine dönemiyor. Bölgeyi işgal etmeye devam ederlerse sadece Arap aşiretler değil, Fırat’ın doğusunda yaşayan Kürtler de ayaklanacak.”

Barrack’tan kutlama

ABD’nin Ankara Büyükelçisi ve Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack, Suriye’de Beşşar Esed rejiminin devrilmesinin birinci yılında yaptığı paylaşımda, tüm Suriyelileri tebrik etti. X sosyal medya platformundaki hesabından paylaşım yapan Barrack, “Sünni, Alevi, Kürt, Hristiyan, Dürzi, Arap, Türkmen, Çerkes ve bu kadim toprağı evi bilen tüm Suriyelilere, bunca yıl süren acıdan sonra, bugün ortak umudunuzun yeniden yeşermesini kutluyoruz. Barış, birlik ve refah için yeni bir şans. Gelecek, hepinizindir” ifadelerini kullandı. ● ANKARA Milliyet

Kaynak: Milliyet